تسمه چیست؟
تسمه (belt) از ماده انعظاف‌پذیری ساخته شده که کاربرد آن ایجاد پیوند مکانیکی و انتقال نیرو میان دو یا چند شفت است.
کاربرد تسمه
تسمه‌ها می‌توانند منجر به گردش هم جهت پولی یا غلطک‌های سیستم شوند و همچنین می‌توانند به شکل ضربدری باشند تا جهت حرکت پولی‌ها مخالف باشد. مقیاس اندازه‌گیری تسمه‌ها میلی‌متر و اینچ است، که در تسمههای میلی‌متری قطر خارجی و در تسمههای اینچی قطر داخلی اندازه‌گیری شده‌است. یکی از ارزان‌ترین راه‌های انتقال قدرت میان شفت‌ها تسمه است. در بسیاری از صنایع برای انتقال قطعات از تسمه‌ها استفاده می‌شود چراکه از مزایایی مانند حرکت آرام و سر و صدای کم برخوردار است، اما نسبت‌به چرخ‌دنده‌ها و زنجیرها قدرت کمتری دارد.
انواع تسمه
انواع تسمه صنعتی براساس میزان قدرت انتقالی و فاصله دو محور موتور شش نوع دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
تسمه تخت
این نوع تسمه بیشتر برای فاصله‌‌های طولانی کاربرد دارد.
تسمه گرد
تسمه گرد برای انتقال نیرو‌های کم و کوچک استفاده می‌شود.
تسمهV شکل یا ذوزنقهای
تسمه ذوزنقهای برای انتقال نیرو‌های بزروگ کاربرد دارد. این نوع تسمه انواع مختلفی دارد.
تسمه چند شیار
تسمههای V شکل وقتی کنارهم قرار بگیرند، تسمههای چند شیار را می‌سازند و برای انتقال نیرو‌های بسیار بزرگ استفاده می‌شود.
تسمه آجدار
تسمههای آجدار، از تسمه تخت و V شکل تشکیل شده و در موتور‌های کوچک داخل دستگاه‌‌های خانگی مانند ماشین لباسشویی، میکسر و غیره کاربرد دارد.
تسمه تایمینگ یا دندانه دار
تسمههای تایمینگ را به نام تسمه تایم نیز می‌شناسند، و کاربرد بسیار مهمی برای زمان‌بندی سوپاپ موتور در موتور‌های درون سوز دارند. کاری که این نوع تسمه انجام می‌دهد این است که میل لنگ را به بادامک متصل می‌کند. تسمه تایمینگ در مواقعی که زمان چرخش و جا‌بجایی نیرو مهم باشد، کاربرد دارد.
مزایای تسمههای تایمینگ شامل موارد زیر است.
- زمان‌بندی حرکت قسمت‌های مختلف موتور
- نسبت به سایر سیستم‌ها هزینه تعمیر و نگهداری کمی دارد.
- انتقال نیرو
انواع تسمه V شکل
تسمه V شکل روکش دار
تسمههای v شکل روکش دار از پرکاربردترین تسمه‌ها است که برای غلطک معمولی طراحی شده و مدور و مقرون به صرفه برای استفاده در صنایع است. این نوع تسمه مزایایی در مصرف دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- قدرت بسیار بالا در انتقال نیرو
- مقاومت بالا در مقابل حرارت و روغن
- ضد الکتریسیته ساکن
تسمه V شکل دنده‌ای
تسمههای V شکل دنده‌ای همانند تسمههای V شکل روکش دار بوده اما تفاوت در قالبی تولید شدن این نوع تسمه است. این نوع تسمه می‌تواند به دور غلطک و پولی کوچک نیز بچرخد، و چرخش تسمه به دور پولی کوچک باعث می‌شود تا دندانه‌های تسمه به خوبی به پولی چنگ زده و چسبندگی ر افزایش دهد. به دلایل گفته شده و همچنین منعطف بودن این نوع تسمه، طول عمر مفید بالایی برای این تسمه ایجاد کرده‌است.
این نوع تسمه نیز مزایایی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
- مقرون به صرفه بودن
- انتقال بهتر نیرو
- دوام بهتر
تسمه V شکل مخصوص
تسمههای V شکل مخصوص روکش دار از سه بخش لاستیک فشرده، نخ‌های تسمه، پارچه روکش تشکیل شده که هر کدام کار خاصی انجام می‌دهند، به عنوان مثال، لاستیک فشرده مقاومت بالایی در برابر تغییرات حرارتی و فشار دارد. همچنین نخ‌های تسمه، باعث انتقال نیرو در تسمه می‌شوند، و پارچه روکش دار، تسمه را از شرایط محیطی محافظت می‌کند. این نوع تسمه، ویژگی‌‌های تسمه V شکل روکش دار را به همراه مقاومت بالا در برابر تغییرات طولی کارکرد چند تسمه در کنار هم دارد.
انواع تسمه چند شیار
تسمه چند خطی ساده
این نوع تسمه از چند تسمه تک تشکیل شده است که توسط یک نوار در بالا به هم متصل شده و تشکیل یک تسمه واحد را می دهند و مشابه تسمه V شکل ساده است و مزایای بیشتری از آن دارد که در ادامه می‌بینید.
- این نوع تسمه‌ها نسبت به یکدیگر عقب و جلو نمی‌شوند
- امکان استفاده از خط سیر‌های افقی بدون کمترین مشکلی
- قدرت بالا در جذب شوک‌های ضربه‌ای
- مقاومت در مقابل روغن و حرارت
- ضد الکتریسیته ساکن
- قدرت بالا و کشش یکنواخت در تمام تسمه
از تسمههای چند خطی برای ماشین آلات صنعتی که حرکت شوک مانند دارند، مانند ماشین‌های کشاورزی و کمباین‌ها و برای مواقعی که لرزش‌های معمولی تسمه اثر نامناسبی بر عملکرد دستگاه بگذارد، استفاده می‌شود.
انواع تسمه آهنی و کاربرد در صنعت
یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات حمل بار قلابی شکل، تسمه‌ها هستند. تسمههای صنعتی شامل، تسمههای زنجیره ای آلیاژ فولادی، تسمههای طناب سیمی، تسمههای مش فلزی، تسمههای طناب الیافی و تسمههای تخت مصنوعی هستند.
استاده از این تجهیزات صنعتی نیازمند دانش و تخصص خاص است تا از آسیب به قطعات و تجهیزات جلوگیری شود. استفاده نادرست از تجهیزاتی مانند انواع تسمه صنعتی، باعث فرسایش و آسیب به تسمه و کاهش عمر آن می‌شود.